Melatonina

Melatonina to związek indolowy 5-metoksy- N- acetylotryptamina, która została odkryta i wyizolowana z szyszynki bydlęcej w 1958 r. przez Aarona Lernera. Melatonina jest głównym hormonem wydzielanym przez szyszynkę. Po tym odkryciu uważano, że jedynym zadaniem melatoniny jest regulacja dobowego cyklu. U ludzi zegar biologiczny regulowany jest dostępem światła. Miary melatoniny są uważane za najlepsze peryferyjne wskaźniki czasu dobowego u człowieka na podstawie wewnętrznego zegara 24-godzinnego. Jednak z czasem okazało się, że hormon ten odpowiada za szereg funkcji w ludzkim organizmie [1,2].

Melatonina wykazuje działanie [1,2,3]:

• regulujące rytm snu i czuwania
• regulujące rytmy neuroendokrynne
• regulujące cykle temperatury ciała
• obniżające ciśnienie krwi
• regulujące procesy sercowo-naczyniowe
• neuroprotekcyjne
• immunostymulujące
• reguluje funkcje siatkówki
• detoksykuje organizm z wolnych rodników
• antyoksydacyjne
• przeciwutleniające
• chroni przewód pokarmowy przed owrzodzeniami
• owrzodzeniom przewodu pokarmowego
• reguluje masę ciała
• reguluje masę tkanki kostnej
• wpływa na reprodukcję i dojrzewanie płciowe u ludzi

Niedobór melatoniny wiąże się z [1,2,3,4,5]:

• zaburzeniami snu
• nadciśnieniem
• skoliozą
• sarkoidozą
• depresją
• chorobą dwubiegunową
• schizofrenią
• zespołami otępienia
• zaburzeniami ze spektrum autyzmu
• chorobą Alzheimera
• chorobą Parkinsona
• choroba Huntingtona
• stwardnieniem zanikowym bocznym
• udarem
• zawałem serca
• dusznicą bolesną
• obniżonym nastrojem
• przewlekłą niewydolnością nerek
• ostrym uszkodzeniu błony śluzowej żołądka
• niepłodności

Podstawowym regulatorem wydzielania melatoniny jest cykl światło-ciemność czyli dzień-noc. Informacja o warunkach oświetlenia dociera do szyszynki wieloneuronalną drogą nerwową, która rozpoczyna się w siatkówce oka. Warto wiedzieć, że istnieje duża zależność stężenia melatoniny w zależności od wieku. Osoby między 4 a 10 rokiem życia wydzielają jej najwięcej, a u osob w okresie pokwitania obserwuje się znaczny spadek wydzielania melatoniny. Prawidłowe stężenia melatoniny utrzymują się w organizmie na względnie stabilnym poziomie do około 45 roku życia. Po tym czasie następuje wyraźny spadek, co powoduje, że w wieku podeszłym różnice między stężeniami melatoniny w ciągu dnia i w nocy są niewielkie [3].

Melatonina produkowana jest także w przewodzie pokarmowym. W badaniach udowodniono jej ochronne działanie na błonę śluzową żołądka zwłaszcza u osób przyjmujących niesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Melatonina osłabia niekorzystne działanie wolnych rodników powstałych przy stosowaniu tych leków. Dobroczynne działanie melatoniny jest obserwowane nawet przy całkowitym zahamowaniu przez NLPZ syntezy endogennej prostaglandyn. U osób z ostrym uszkodzeniem błony śluzowej żołądka zaobserwowano zwiększone zapotrzebowanie na melatoninę [4].

W innym badaniu wykazano, że melatonina hamuje proliferację limfocytów i fibroblastów. Stosowano ją u chorych na sarkoidozę przez rok w dawce 20 mg na dobę, a następnie w dawce podtrzymującej 10 mg na dobę. Uzyskano dobry efekt terapeutyczny co ważne bez objawów ubocznych [5].

Jak wiadomo, melatonina jest produkowana w ciemności, a jej synteza jest hamowana przez światło. W kolejnym niezwykle ważnym badaniu wykazano, że w szyszynce znajdują się receptory dla cząsteczek gonadotropin LH, FSH, androgenów i estrogenów. Wykazano również, że melatonina jest obecna w płynie pęcherzykowym w okresie owulacji. Jak się okazuje, stężenie melatoniny jest tam trzykrotnie wyższe niż w surowicy krwi, co więcej jest wyższe w godzinach rannych, a także w porach roku o niskim natężeniu światła. Jajniki nie mają zdolności produkcji tego hormonu, zatem melatonina w płynie pęcherzykowym pochodzi z krwi, natomiast dojrzałe pęcherzyki najprawdopodobniej mają zdolność jego akumulacji. Wynika z tego, że melatonina może pozytywnie wpływać na jajeczkowanie [6].

Co więcej, udowodniono, że u kobiet w okresie poprzedzającym menopauzę i po menopauzie stężenie melatoniny jest obniżone. Podawanie 3 mg dziennie melatoniny przez 6 miesięcy powodowało obniżenie stężenia LH u kobiet w wieku 43-49 lat – będących bezpośrednio przed menopauzą. Niższe stężenia FSH obserwowano u kobiet z wyjściowo niskimi stężeniami melatoniny. U wszystkich kobiet podawanie melatoniny podwyższało stężenie hormonów tarczycy. Melatonina bywa również nazywana hormonem młodości ze względu na jej regulacyjny wpływ na wydzielanie gonadotropin przysadkowych [6].

Jak widać, liczne badania udowodniły, że melatonina jest swoistym regulatorem w licznych procesach fizjologicznych, co daje niezwykłe poczucie jej niezbędności dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu.

Autor:

Mgr Jolanta Gębczak

Dietetyk kliniczny

 

Źródła:

1. Sylvie Tordjman, Sylvie Chokron, Richard Delorme,Annaëlle Charrier, Eric Bellissant, Nemat Jaafariand Claire Fougerou „Melatonin: Pharmacology, Functions and Therapeutic Benefits” Curr Neuropharmacol. 2017 Apr; 15(3): 434–443. Published online 2017 Apr. doi:  2174/1570159X14666161228122115
2. Zofia Dzierżewicz, Radosław Balwierz, Dominik Marciniak, Beata Sarecka-Hujar, Marcin Delijewski, Barbara Dolińska „Plejotropowe działanie melatoniny” Borgis – Medycyna Rodzinna 1/2018, str. 39-47
3. Michał Karasek „Znaczenie kliniczne melatoniny” Borgis – Postępy Nauk Medycznych 10/2007, str. 395-398
4. Grażyna Rowicka, Michał Czajka „Znaczenie diety w profilaktyce i leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy” Borgis – Medycyna Rodzinna 1/2011, str. 15-18
5. Anna Krychniak-Soszka „Współczesne poglądy na leczenie sarkoidozy” Borgis – Nowa Medycyna 4/2000
6. Katarzyna Jankowska „Przedwczesne wygasanie czynności jajników” Borgis – Postępy Nauk Medycznych 12/2014, str. 860-864

 

Celem wpisów na blogu jest przedstawienie informacji, poglądów, opinii opartych na wynikach prac  badawczych i literaturze ogólnodostępnej. Substancji opisywanych na blogu nie należy  traktować jako lekarstw lub produktów farmaceutycznych stosowanych w procesie leczenia chorób. Głównym celem wpisów jest propagowanie zdrowego trybu życia i zbilansowanej diety.

 

Wszelkie informacje zawarte na blogu objęte są prawami autorskimi majątkowymi. Prawa autorskie przysługują Pharmovit Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa z siedzibą w Płocku Plac G.Narutowicza 1/6. Wszelkie kopiowanie całości bądź części informacji zawartych na blogu bez uprzedniej pisemnej zgody Pharmovit Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa jest zabronione.